Mục lục bài viết
Chứng khoán là một kênh đầu tư tạo thu nhập tuyệt với. Tuy nhiên, bạn cần nghiên cứu một cách bài bản trước khi mua bất cứ thứ gì. Dưới đây sẽ là các bước nghiên cứu chứng khoán cho người mới bắt đầu. Bài viết sẽ tập trung chủ yếu vào phương pháp phân tích cơ bản. Trong đó có phân tích các số liệu tài chính, thu thập thông tin về nghiên cứu định tính, diễn biến tin tức cũng như cách đặt mọi thứ vào bối cảnh thị trường.
Kết hợp lại, những điều này sẽ cho phép các nhà đầu tư mới đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt với phương pháp rõ ràng. Qua đó dần hình thành phong cách đầu tư riêng.
Cách nghiên cứu cổ phiếu trước khi đầu tư
Các phương pháp đầu tư thường chia thành hai trường phái tư tưởng: Phân tích cơ bản và phân tích kỹ thuật.
1. Phân tích cơ bản
Các nhà phân tích cơ bản tập trung vào việc xác định giá trị nội tại của doanh nghiệp. Do đó, nhiều nhóm chỉ số được bóc tách và phân tích. Việc này đòi hỏi nhà đầu tư có một lượng kiến thức cơ bản về kinh tế và tài chính doanh nghiệp.
Một trong các nhóm chỉ số quan trọng đó là nhóm chỉ số định giá. Bao gồm các mục như:
- Tỷ lệ giá trên thu nhập (P/E)
- Tỷ lệ giá trên doanh thu (P/B)
- Dòng tiền tự do (FCF – Free cash flow)
- Tỷ lệ chi trả cổ tức (Dividend payout ratio)
- ….
Các nhà đầu tư cơ bản sẽ đánh giá lợi tình hình tài chính, kết quả kinh doanh. Bên cạnh đó là xem xét các lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp, xu hướng ngành trong tương lai. Trên cơ sở đó, họ đưa ra một con số về giá trị nội tại của doanh nghiệp. Cuối cùng là so sánh nó với thị giá cổ phiếu hiện tại để xem liệu nó có hấp dẫn để mua vào hay không.
Phân tích cơ bản thường được sử dụng để tìm kiếm các khoản đầu tư dài hạn có giá trị cao.
2. Phân tích kỹ thuật
Phương pháp đầu tư phổ biến khác là phân tích kỹ thuật. Phân tích kỹ thuật bao gồm việc xem xét các đường trung bình động đơn giản, chỉ báo động lượng, đường xu hướng và nhiều các nhóm chỉ báo khác.
Chiến lược này thường giả định giá cổ phiếu đã phản ánh tất cả thông tin có sẵn.
Phân tích kỹ thuật được sử dụng để tìm các điểm mua và bán hợp lý. Thường áp dụng cho các khoản đầu tư ngắn hạn.
Cách nghiên cứu chứng khoán cho người mới bằng phân tích cơ bản
Các nhà phân tích cơ bản thường tập trung vào đầu tư dài hạn. Họ tìm cách xác định giá trị nội tại hoặc giá trị hợp lý của cổ phiếu và mua nó khi giá hấp dẫn.
1. Thu thập thông tin cơ bản trước khi nghiên cứu
Nhà đầu tư sẽ cần thu thập các tài liệu cần thiết để tiến hành nghiên cứu về cổ phiếu trước khi mua. Nó bao gồm các tài liệu như: Báo cáo thường niên; Báo cáo tài chính hàng quý, năm; Thông cáo báo chí; Các báo cáo thuyết minh; Giải trình KQKD; Báo cáo quản trị của công ty.
Dưới đây là mô tả của từng mục:
- Báo cáo thường niên: Đây là một báo cáo quan trọng không thể bỏ qua. Báo cáo này bao gồm các thông tin của doanh nghiệp như ngành nghề, bộ máy quản lý, lịch sử hình thành, kế hoạch kinh doanh và nhiều thông tin quan trọng khác. Nó giúp bạn phân tích mức độ hiệu quả của việc quản lý, điều hành công ty. Phân tích hoạt động của doanh nghiệp đối thủ cạnh tranh trên thị trường. Đánh giá triển vọng của doanh nghiệp thông qua chiến lược, kế hoạch đề ra và các dự án đầu tư lớn trong tương lai.
- Báo cáo tài chính hàng quý/ năm: Đây là những tài liệu nghiên cứu quan trọng nhất của bạn. Báo cáo tài chính thể hiện công ty đang hoạt động như thế nào khi xem xét về những gì họ kiếm được, chi tiêu và đầu tư.
- Thông cáo báo chí: Công ty có thể công bố các thương vụ mua lại lớn, ra mắt sản phẩm mới hoặc các sự kiện quan trọng khác trên bản tin. Đây là thông tin quan trọng mà bạn nên theo dõi vì chúng có thể ảnh hưởng đến cách bạn nhìn nhận cổ phiếu.
- Báo cáo thuyết minh/ Giải trình KQKD/ Báo cáo quản trị/ Nghị quyết ĐHĐCĐ: Họ thường ghi lại các bài thuyết trình do giám đốc điều hành đưa ra hoặc cái nhìn tổng quan về công ty. Giải thích các biến động bất thường về kết quả kinh doanh. Trả lời các nghi vấn của cổ đông về tình hình kinh doanh và chiến lược. Các thông tin trên hỗ trợ rất tốt cho nhà đầu tư trong quá trình phân tích cổ phiếu.
Bạn có thể lấy các báo cáo này trên trang VietstockFinance
2. Nghiên cứu định lượng để đánh giá cổ phiếu trước khi mua
2.1. Tập trung và phân tích các số liệu tài chính quan trọng
Sau khi thu thập các tài liệu này của công ty, bạn sẽ muốn tập trung vào các số liệu tài chính quan trọng nhất.
Dưới đây là các dữ liệu quan trọng nhất để đánh giá được hiệu suất kinh doanh, xu hướng và bức tranh tài chính tổng thể.
Doanh thu: Công ty kiếm được bao nhiêu tiền trong một khoảng thời gian nhất định. Bạn có thể thấy bảng chi tiết về doanh thu trong phần “thuyết minh báo cáo tài chính”. Số liệu này rất quan trọng vì bạn có thể biết được số tiền kiếm được từ hoạt động kinh doanh cốt lõi.
Lợi nhuận ròng: Là phần lợi nhuận còn lại sau khi lấy tổng doanh thu trừ hết tất cả chi phí dùng cho sản phẩm, bao gồm thuế TNDN. Đây là con số quan trọng nhất đối với hầu hết các nhà đầu tư. Nó cho thấy một doanh nghiệp có thể chuyển đổi doanh thu thành lợi nhuận thực tế ở mức độ nào.
Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (EPS): Về mặt chính thức, EPS phản ánh tổng thu nhập trung bình có sẵn cho mỗi cổ đông trên mỗi cổ phiếu.
Giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu (BVPS): Đây là giá trị mỗi cổ phiếu của bạn dựa trên những gì báo cáo tài chính thể hiện. Nếu công ty đóng cửa vào ngày mai và bán toàn bộ tài sản theo giá gốc thì đây sẽ là giá trị sổ sách trên mỗi cổ phiếu.
Chỉ số này phù hợp để đánh giá các doanh nghiệp trong ngành kinh doanh tài sản như: Ngân hàng, bất động sản, chứng khoán.
Vốn hóa thị trường (Market Cap): Số liệu này cho thấy doanh nghiệp này sẽ lớn như thế nào trên thị trường chứng khoán. Được tính bằng cách nhân số lượng cổ phiếu đang lưu hành với giá mỗi cổ phiếu.
Tùy thuộc vào quy mô vốn hóa thị trường, các công ty có thể được chia thành các loại khác nhau như cổ phiếu lớn (Large Cap), trung bình (Mid Cap), nhỏ (Small Cap) và siêu nhỏ (Micro Cap).
Tỷ lệ P/E: Tính toán mức độ đắt rẻ của một cổ phiếu so với thu nhập. Bạn có thể sử dụng để so sánh với dữ liệu quá khứ hoặc có thể dùng để dự đoán mức giá trong tương lai của cổ phiếu.
Chỉ số P/E của MCH
Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE): Đánh giá mức độ hiệu quả khi sử dụng vốn. Nó được tính bằng cách chia Thu nhập ròng cho Vốn chủ sở hữu.
ROE cao hơn có nghĩa là công ty kiếm được nhiều tiền hơn từ vốn đầu tư và có mức lợi nhuận cao hơn. Chỉ số đánh giá được cơ bản các yếu tố như: Cách sản xuất kinh doanh để có tỷ suất lợi nhuận cao hơn, kiểm soát chi phí chung, hoặc cách sử dụng nợ để tài trợ cho công ty của bạn. Bạn có thể sử dụng mô hình Dupont để phân tích chi tiết các yếu tố này.
Biểu đồ phân tích Dupont của CTR
Cổ tức: Cổ tức là thu nhập mà doanh nghiệp trả cho các nhà đầu tư dưới các hình thức như tiền mặt hoặc chia cổ phiếu. Tuy nhiên, không phải tất cả các cổ phiếu đều trả cổ tức.
2.2 Ước tính giá trị nội tại của doanh nghiệp
Cách để xác định xem một cổ phiếu đang được định giá thấp hay cao là so sánh giá trị của nó với các công ty cùng ngành. Đây được gọi là mô hình định giá tương đối.
Ví dụ: Khi đánh giá cổ phiếu MSH (CTCP May Sông Hồng), bạn có thể so sánh nó với các cổ phiếu cùng ngành có vị thế tương đương như TCM, TNG, …
Một trong các chỉ số mà nhà đầu tư nên sử dựng là tỷ lệ Giá trên Thu nhập (P/E) của công ty.
Một doanh nghiệp có tỷ lệ P/E thấp hơn so với trung bình ngành có thể là một cơ hội tốt để mua vào. Tuy nhiên, bạn cần hiểu lý do tại sao doanh nghiệp đó lại giao dịch ở mức P/E thấp.
Các nguyên do chính có thể tác động đến P/E có thể là những khác biệt cơ bản trong hoạt động kinh doanh, cơ hội phát triển, tỷ suất lợi nhuận khác nhau, giá trị thương hiệu, …
Nếu cổ phiếu được giao dịch ở P/E cao hơn so với đối thủ cạnh tranh thì nó có thể bị coi là định giá quá cao.
Điều này có nghĩa là về cơ bản, khoản đầu tư tốt là khoản đầu tư vào doanh nghiệp tốt hơn so với các công ty cùng ngành. Các nhà đầu tư sẵn sàng trả phí để sở hữu cổ phiếu họ tin rằng nó sẽ hoạt động tốt hơn.
Tương tư, bạn còn có thể sử dụng các chỉ số khác như P/B, P/S, EV/EBITDA để thực hiện so sánh ngang.
Một cách khác, nhà đầu tư có thể sử dụng mô hình giá trị tuyệt đối.
Mô hình này căn cứ vào giá trị của cổ phiếu dựa trên dòng tiền tự do ước tính trong tương lai. Sau đó được chiết khấu về giá trị hiện tại.
Tuy nhiên, mô hình định giá này có độ khó cao hơn. Yêu cầu nhà đầu tư hiểu được cách dòng tiền hoạt động và các công thức chiết khấu dòng tiền.
*Tham khảo: Định giá bằng phương pháp chiết khấu dòng cổ tức (DDM).
3. Nghiên cứu định tính để đánh giá cổ phiếu – chứng khoán cho người mới
Nghiên cứu định lượng có thể giúp bạn hiểu được công ty đã đi đến đâu. Nhưng bạn cần hiểu rõ hơn về màu sắc của công ty.
Nghiên cứu định tính có thể giúp bạn xây dựng câu chuyện của công ty để đưa ra quyết định đầu tư.
Nhà đầu tư có thể trả lời các câu hỏi sau để xác định triển vọng của doanh nghiệp:
→ Sứ mệnh/ tầm nhìn của công ty là gì?
Sứ mệnh hoặc tầm nhìn của một công ty có thể giúp ích rất nhiều trong việc cung cấp cho các nhà đầu tư ý tưởng về những gì công ty đại diện.
Nhà đầu tư cần có sự hiểu biết về cách công ty đang cố gắng cạnh tranh trên thị trường. Nó cung cấp cái nhìn sâu sắc về việc doanh nghiệp đó có duy trì sức mạnh của mình hay không. Và liệu có cơ hội phát triển trong tương lai hay không.
→ Công ty kiếm tiền bằng cách nào?
Có lẽ câu hỏi quan trọng nhất đối với các nhà đầu là một công ty kiếm tiền bằng cách nào.
Nhà đầu tư nên hiểu rõ hình thức kinh doanh của doanh nghiệp là sản xuất, dịch vụ, hay thương mại… Điều này khá quan trọng trong việc phân tích tình hình kinh doanh của doanh nghiệp.
→ Họ khác biệt với đối thủ cạnh tranh như thế nào?
Bạn sẽ không muốn mua cổ phiếu của một công ty không có lợi thế cạnh tranh. Những công ty này sẽ không tồn tại lâu dài vì họ không tạo ra sự khác biệt với bất kỳ ai khác trong ngành.
Các công ty muốn thiết lập một cách để phân biệt mình với các đối thủ cạnh tranh. Họ thực hiện điều này làm bằng cách cung cấp một giá trị khác biệt và độc đáo cho thị trường mà không ai khác có thể đưa ra.
Đây có thể là một đặc điểm nổi bật của sản phẩm. Dịch vụ khách hàng xuất sắc. Hoạt động trong một ngành chưa được biết đến. Khả năng phân phối vượt trội…
→ Bạn thấy điều gì ở doanh nghiệp trong 5 năm tới?
Các nhà đầu tư cơ bản có xu hướng xem xét tiềm năng lâu dài của các công ty họ sở hữu. Điều này không phải lúc nào cũng đúng. Nhưng với những nhà đầu tư dài hạn thì tầm nhìn nhiều năm của công ty sẽ là yếu tố ảnh hưởng đến nghiên cứu của họ.
Nếu một công ty có kế hoạch tăng trưởng đầy tham vọng. Những kế hoạch này có động thái sẽ được triển khai trong những năm tiếp theo thì họ nên điều tra kỹ hơn. Và rõ ràng đây cũng sẽ là động lực tiềm năng để giá cổ phiếu tăng mạnh trong tương lai.
Ngoài các mục tiêu dài hạn của công ty, bạn nên trả lời các câu hỏi sau:
– Rào cản gia nhập có lớn không?
– Sự cạnh tranh trong ngành và và mức độ sinh lợi như thế nào?
– Công ty có những đặc điểm cho phép họ có lợi thế trước các đối thủ cạnh tranh trong những năm tới không?
– Các thương vụ sáp nhập hoặc mua lại trong tương lai của công ty?
Tất cả những yếu tố này đóng vai trò như thế nào trong quỹ đạo tăng trưởng của công ty? Tính thực tiễn của chúng trong thực thế như thế nào?
→ Công tác quản lý của công ty đã được thực hiện như thế nào?
Một công ty chỉ có thể hoạt động tốt nhất khi khả năng lãnh đạo của nó cho phép. Họ có quyền đặt ra phương hướng cho công ty và các mục tiêu mà công ty hy vọng đạt được.
Để hiểu đội ngũ quản lý hoạt động như thế nào, bạn có thể xem hồ sơ làm việc của họ. Theo dõi bằng cách đọc hoặc nghe những phát biểu của họ.
Nghiên cứu định tính có thể là một công cụ có giá trị giúp các nhà đầu tư hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động của doanh nghiệp. Nhưng nó không dùng để thay thế phân tích định lượng làm cơ sở cho các quyết định đầu tư.
Tuy nhiên, các nghiên cứu định tính đóng vai trò rất quan trọng. Vì nó cung cấp cái nhìn xa hơn. Do các sự kiện như Báo cáo tài chính hàng quý có thể không cung cấp nhiều thông tin chi tiết về triển vọng dài hạn.
4. Đưa tất cả nghiên cứu này vào bối cảnh
Khi bạn đã thực hiện tất cả các công việc trên, bạn sẽ cần hiểu mọi thứ bạn đã học. Điều này có nghĩa là đặt tất cả các nghiên cứu vừa thực hiện vào bối cảnh thị trường.
Bạn không thể thiếu các số liệu, các thước đo tài chính để đánh giá. Những điều này vô cùng quan trọng. Nó cung cấp sự hiểu biết rất tốt về hiệu quả hoạt động của công ty và thị trường nhìn nhận nó có giá trị như thế nào.
Nếu công ty của bạn hoạt động trong một ngành năng động hoặc liên tục điều chỉnh hoạt động kinh doanh của mình để duy trì tính cạnh tranh. Nhà đầu tư sẽ cần tiếp tục phân tích sự phát triển bằng cách tiếp nhận các thông tin có thể ảnh hưởng đến giá cổ phiếu.
Rất nhiều điều xảy ra bên ngoài những gì chúng ta có thể nhìn thấy trên màn hình hoặc đọc trên mạng xã hội. Điều đó có nghĩa là có thể có một câu chuyện tiềm ẩn đang xảy ra những vẫn chưa được tiết lộ.
Đây có thể là sự ra mắt sắp tới của một dòng sản phẩm hoặc dịch vụ mới. Hoặc sự thay đổi vị trí lãnh đạo. Khi thông tin được đưa ra, hãy so sánh điều này với các triết lý đầu đầu tư ban đầu của bạn và xem liệu nó có còn đúng hay không.
5. Chọn cổ phiếu và mua dài hạn
Sau khi tiến hành nghiên cứu với các nguồn thu thập được. Đánh giá và đo lường các số liệu tài chính. Xem xét các cân nhắc về chất lượng và đặt tất cả vào bối cảnh, bạn sẽ cần phải quyết định đầu tư hay bỏ qua.
Bạn cũng cần phải chọn xem công ty sẽ là một khoản đầu tư tốt trong bao lâu. Có nghĩa là nhà đầu tư sẽ mua và nắm giữ. Hay giao dịch trong thời gian ngắn do chênh lệch định giá tạm thời.
Khi mua cổ phiếu dài hạn, bạn sẽ muốn có tầm nhìn dài hạn về tình hình hoạt động của công ty trong vài năm tới.
Cổ phiếu này sẽ nằm trong danh mục đầu tư của bạn trong một khoản thời gian nhất định (có thể là vài tháng, hoặc vài năm). Đồng nghĩa với việc bạn sẽ phải bỏ qua các biến động giá trong ngắn hạn.
Bài viết này mang quan điểm cá nhân. Hi vọng có thể mang lại nhiều góc nhìn cho các nhà đầu tư, đặc biệt là các nhà đầu tư mới tham gia thị trường.
* Bài viết có thể bạn quan tâm:
Bạn có thể tim hiểu về chiến lược “Đầu tư tăng trưởng” qua bộ sách: “Làm Giàu Từ Chứng Khoán” – Đặt mua tại đây.
TDStock
Tác giả
